Vroeger thuis moesten wij meisjes onze moeder helpen met het huishouden. Mijn broer niet. Maar de tijden zijn veranderd. Hij is er nu net zo handig in als zijn zusjes.
Ik heb er nooit een hekel aan gehad. Een schoon en opgeruimd huis geeft me nog steeds een gevoel van prettige orde. Van 1 maart tot 3 juni 2024 kan ik mijn hart ophalen want dan ga ik als vrijwilliger werken in de abdij op het Schotse eiland Iona. Elke week verblijven zo’n 45 gasten in de abdij. Ik ben er zelf vaak gast geweest. Maar nu ga ik helpen in de huishouding. We zorgen voor de was, de schoonmaak, de bediening bij de maaltijden en de afwas.
Minderwaardig
Als Edward en ik een huisje hebben gehuurd laten we het altijd zo netjes mogelijk achter.
Want anders moet iemand anders onze rommel opruimen. Vaak wordt dat gedaan door mensen die niet veel keus hebben op de arbeidsmarkt, vaak ook met een migratieachtergrond. De werkuren zijn lang en zwaar en ze worden slecht betaald. Dat draagt bij aan het imago van minderwaardig werk en daar moeten we van af. Schoonmaken en huishouden verdient respect en een waardig loon. En dat geldt wat mij betreft voor alle opruimberoepen. Dat het huishouden een taak is waar vrouwen toe veroordeeld zijn, moeten we ook van af. Dan wordt huishouden een gevangenis. Het werk is niet minderwaardig, maar omdat mannen buitenshuis nog steeds meer verdienen dan vrouwen (gemiddeld 13%) en vrouwen dus het meeste thuiswerk doen, doet dit geen recht aan het werk. Het loflied op de (huis)vrouw uit Spreuken 31 helpt ook niet echt. Wat je dán allemaal moet kunnen om man en kinderen blij te stemmen!
Kloosterleven
Voor een evenwichtige waardering van huishoudelijk werk gaan we te rade in het kloosterleven. In het monastieke leven moeten kloosterlingen naast het bidden ook zorgen voor het huishouden. Vanuit de Benedictijnse traditie kennen we het ora et labora, bidden en werken, betekent dat. Het bijzondere in deze traditie is dat er geen scherpe scheidslijnen zijn tussen het heilige en het alledaagse. Een van de regels voor de kloosterlingen is: ‘Alle goederen en gereedschappen moet hij zien en behandelen als waren zij heilig vaatwerk van de kapel’. Dus zowel de wc-borstel als de wijwaterkwast behandel je zorgvuldig. De kern bij zowel het werken als het bidden is aandacht en waardigheid. De taken die gedaan moeten worden zijn niet gelijk maar wel principieel gelijkwaardig. Ook de mensen die de taken dragen.
Iona Community
In de liturgie die in de abdij van Iona dagelijks wordt gebeden, is deze gedachte concreet uitgewerkt. De ochtendviering eindigt niet met een afsluitende zegen maar met de woorden: Go in peace to love and to serve...
Direct daarna gaan ook de gasten met behulp van stafleden een uurtje helpen met een van de huishoudelijke taken. Samen zorg je voor de maaltijden en voor een schoon en opgeruimd huis. Liturgie en leven worden verbonden. Het ‘to love and to serve’ krijgt zo een hele praktische invulling. Maar het reikt verder. In de avonddienst is aandacht voor wat in de wereld gaande is, waarvoor gebeden wordt en aan gewerkt moet worden: tegen armoede en ongelijkheid, voor vrede, openheid en diversiteit tussen mensen, kortom voor een schonere en mooiere wereld. Deze dienst wordt afgesloten met een zegenwens en een avondlied.
Marta en Maria
We gaan in de leer bij de zussen Marta en Maria. Ze hebben Jezus op bezoek. (Lucas 10: 38 - 42). Marta gaat helemaal op in dienstbaarheid (diakonia) aan hun gast. Ze heeft geen tijd om te zitten. Maria zit alleen maar en praat met Jezus. Marta ergert zich aan het gedrag van haar zus. Zo hoort het niet! Help nou es mee! Maar Jezus roept Marta erbij. ‘Je maakt je te druk, er is maar één ding noodzakelijk’, zegt Hij. Het bijzondere is dat wat zus Maria doet zeer ongebruikelijk is: diepzinnig praten met een gast. Dat deden in die tijd vooral mannen. Jezus bevrijdt Marta uit haar geren en gevlieg. Dienstbaar zijn is niet hetzelfde als slaafs doen wat van je verwacht wordt. Maria is hierin een voorbeeld. Werken, bidden en leren horen bij elkaar. In de kinderbijbel van Karel Eykman eindigt het verhaal dat Jezus samen met Marta en Maria de afwas doet. Het werk moet ook gedaan, het huis aan kant.
Bidden en werken
Op Iona wachten me full-time werkweken. Er is altijd wat te doen. Maar er is ook de stilte, luisteren, leren en bidden. Ik hoop dat er balans zal zijn.
Hanneke Ruitenbeek
