Dit tongwerkregister is afkomstig uit het huisorgel van dhr. Jan J. Louter te Zwaag. De basis van dit orgel kwam uit de Gereformeerde Kerk in de Korte Achterstraat te Hoorn. Een Vox Humana (menselijke stem) heeft, afhankelijk van de intonatie, een wat nasaal zangerig geluid.
Geschiedenis
In 1877 werd aan de Korte Achterstraat 4a in Hoorn een nieuwe Gereformeerde kerk gebouwd. Wanneer er een orgel is gekocht is niet bekend, maar in 1918 was er sprake van een klein orgel.
In 1936 is het door orgelbouw Gerrit van Leeuwen gereviseerd en in 1951/1952 werd het door de firma Van Leeuwen uit Leiderdorp omgebouwd en uitgebreid met een tweede klavier. Na de bouw van een nieuwe kerk in 1967/1968 is het oude gebouw gesloten en het orgel verkocht aan Jan J. Louter te Hoorn en Hans Martin van Orgelbouw Alkmaar. Van de onderdelen bouwden ze in huize Louter een orgel met twee klavieren en een aangehangen pedaal. Nadat de familie Louter in 1975 verhuisde naar een boerderij in Zwaag is het orgel daar weer opgebouwd en in de loop der jaren uitgebreid met nog enkele stemmen, waaronder nog een stem uit het afgebroken orgel van de Verlosserskerk te Alkmaar. Dat is echter niet deze Vox Humana. Het orgel heeft een elektro-pneumatische tractuur (het mechaniek tussen toets en pijp).
Heden
Medio 2023 komt het orgel gedeeltelijk vrij. Het later bijgeplaatste register Vox Humana zou zich uitstekend lenen voor plaatsing in het orgel van de Vrijheidskerk in Alkmaar. Het is dan bedoeld als extra aanvulling op de variatie in de klankmogelijkheden. Voor het totaalvolume is het niet nodig, maar het draagt wel bij aan een wat rondere totaalklank.
Het pijpwerk past niet meer in de orgelkas zelf, maar kan er achter onder de stemvloer op een eigen windlade in een eigen kas worden geplaatst. De verbinding met het bovenklavier moet via een elektrisch systeem tot stand worden gebracht, wat tegenwoordig zeer goed en betrouwbaar kan.
Op de toetsen komen binnen in het orgel contactjes en onder de pijpventielen magneetjes. Het indrukken van een toets maakt het contact waardoor een stroompje het magneetventiel onder de desbetreffende pijp open trekt.
Verreweg de meeste materialen worden gratis ter beschikking gesteld. Ook de er in te steken arbeidsuren worden grotendeels als hobby aangemerkt. Dit betekent echter wel dat het moet passen binnen andere reeds geplande werkzaamheden. Het werk wordt uitgevoerd door Hans Martin en mij, wat binnen reeds gepland ander werk moet passen. De werkzaamheden worden begin 2024 gereed verwacht. De Wijkkerkenraad Zuid kon op 3 oktober ermee instemmen de kosten van het benodigde montagemateriaal (ordegrootte € 1000,-) te laten drukken op het legaat Vrijheidskerk.
Op 10 oktober zijn het pijpwerk en de windlade gedemonteerd en opgehaald. Momenteel wordt de windlade bij Orgelbouw Alkmaar gereviseerd en omgebouwd van een pneumatische naar een elektrische tractuur. Het pijpwerk ligt in een kist naast het orgel.
Op 21 oktober is, met dank aan Edwin Wiggelinkhuizen en Maurice van Bellen, een grote aanzet gegeven aan het saneren van het elektrotechnische deel van het orgel. Dit werk is niet direct nodig voor het nieuwe register, maar was nog een resterend deel na het groot mechanisch onderhoud in 2020. Echter, toen kwam eerst corona met daaruit voortkomend veel werk voor onze technici. Het kon nu mooi samenvallen met de andere werkzaamheden. Er is een nieuwe E-kast geplaatst naast de windmotorkast, met daarin nieuwe schakelapparatuur naar de eisen en met materialen van deze tijd en waarin tevens een aantal extra stopcontacten is ondergebracht t.b.v. Delta Voices en voor algemeen gebruik in deze hoek van de kerkzaal.
Wordt vervolgd.
Cor Docter
